Tiêu đề: Cây Dâu Tằm Vùng Trấn Yên – Hành Trình Chống Chọi Với Thiên Tai
Trong vài năm trở lại đây, cây dâu tằm – loài cây mang lại nguồn sinh kế chủ lực cho người dân vùng Trấn Yên (Lào Cai) – đang phải gồng mình chống chọi trước những đợt thiên tai khắc nghiệt. Đặc biệt là vào tháng 8 âm lịch, khi những lứa tằm đang trong giai đoạn ăn rỗi và chuẩn bị cho ra kén, các trận lũ lớn lại bất ngờ ập đến khiến hàng trăm ha dâu tằm bị cuốn trôi, để lại hậu quả nặng nề cho người nông dân.
Lũ lụt phá hủy “thủ phủ” dâu tằm vùng Trấn Yên
Xã Quy Mông, một trong những “cái nôi” của nghề trồng dâu nuôi tằm tại Trấn Yên, đã chứng kiến cảnh tượng tan hoang sau lũ lụt do hoàn lưu bão số 10. Cánh đồng dâu xanh mướt trải dài trên 25 ha cạnh sông Hồng của Hợp tác xã dâu tằm Minh Tiến nay chỉ còn lại bùn đất và xác cây mục nát.
Những cây dâu từng là nguồn sống cho hàng chục hộ gia đình giờ đây bị vùi lấp dưới lớp bùn dày tới 1,5 mét. Những mầm non nhoi lên yếu ớt giữa đống hoang tàn, như một nỗ lực tuyệt vọng gửi gắm hy vọng sống sót sau cơn tàn phá.
Chị Nguyễn Thu Hương – Giám đốc HTX Minh Tiến – ngậm ngùi chia sẻ: “Vụ thu năm nay coi như mất trắng. Gia đình tôi có tới 3 ha dâu, đầu năm vừa phục hồi sau lũ, giờ lại trắng tay. Thiên tai năm nay khiến chúng tôi thiệt hại khoảng 350 triệu đồng. Tổng thiệt hại của HTX gần 100 triệu đồng chỉ riêng tiền giống và trứng tằm”.
Theo chia sẻ của chị Hương, người trồng dâu nuôi tằm tại vùng Trấn Yên hầu như sống phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết. Vào mùa hè, nhiệt độ vượt ngưỡng 37 – 40 độ C buộc người dân phải đốn bỏ toàn bộ lá dâu vì tằm không thể sống nổi trong nắng nóng. Sau hơn một tháng dâu phục hồi, người dân bước vào vụ thu – vụ quan trọng nhất trong năm. Tuy nhiên, hai năm trở lại đây, lũ lớn tràn về đúng vào thời điểm đang nuôi tằm ăn rỗi, khiến hàng chục nong tằm đến kỳ thu hoạch buộc phải vứt bỏ vì không còn lá dâu để nuôi.
Không chỉ Minh Tiến, HTX dâu tằm Hạnh Lê (xã Trấn Yên) – một trong những HTX tiên phong tại vùng đất “khai sinh” dâu tằm Trấn Yên cũng rơi vào cảnh tương tự. Do ảnh hưởng của bão số 11, toàn bộ 3 ha dâu bị lũ cuốn trôi, nguồn lá dâu phải nhập về từ Phú Thọ để vớt vát cho đàn tằm chín.
Thiệt hại của HTX Hạnh Lê không dừng lại ở con số nửa tỷ đồng mỗi vụ. Giá trị mất mát lớn nhất là công sức, hy vọng và sinh kế của hàng chục hộ nông dân gắn bó với nghề trồng dâu nuôi tằm truyền thống.
Tái thiết vùng trồng dâu: Cần giải pháp phát triển bền vững
Câu chuyện của HTX Minh Tiến, HTX Hạnh Lê chỉ là đại diện cho hàng nghìn ha dâu tằm tại Trấn Yên đang vật lộn giữa thiên tai và biến đổi khí hậu. Thiên nhiên dữ dội đang từng ngày bào mòn sự bền vững của ngành nghề vốn gắn liền với truyền thống bao đời.
Để bảo vệ vùng nguyên liệu quý giá này, cần thiết áp dụng những giải pháp trồng dâu tằm bền vững như: quy hoạch lại vùng trồng tránh khu vực trũng thấp, phát triển hệ thống thoát nước tốt hơn, sử dụng cây dâu giống chịu ngập và nắng hạn, kết hợp công nghệ che chắn lá dâu, kho lạnh bảo quản và chuyển đổi phương pháp nuôi tằm phù hợp thời tiết.
Dâu tằm không chỉ là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao mà còn là di sản văn hóa của người dân miền núi phía Bắc. Việc phát triển vùng trồng dâu tằm an toàn, bền vững không chỉ giúp ổn định đời sống người dân mà còn bảo tồn một ngành nghề truyền thống đáng trân trọng.
