Tiêu đề: Hành Trình Vươn Lên Của Nông Nghiệp Việt Nam: Từ Thiếu Thốn Đến Cường Quốc Xuất Khẩu Nhờ Khoa Học Công Nghệ
Trong suốt gần một thế kỷ, nông nghiệp Việt Nam đã trải qua hành trình đầy thử thách từ những ngày đầu đất nước còn trong cảnh đói nghèo, thiếu thốn đến khi trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Điều tạo nên bước nhảy vọt này chính là sự đồng hành không ngừng của khoa học công nghệ, đặc biệt trong lĩnh vực cây trồng và nông nghiệp bền vững.
Ngay sau thời khắc giành được độc lập năm 1945, Việt Nam phải đối mặt với nạn đói nghiêm trọng, cướp đi sinh mạng của hơn hai triệu người. Lúc đó, đồng ruộng cạn kiệt, sản xuất nông nghiệp gần như tê liệt, và hầu hết người dân đang trong cảnh thiếu ăn, thiếu mặc. Tuy dân số chỉ khoảng 25 triệu người, nhưng trong bối cảnh cơ chế chính sách còn sơ khai, khoa học kỹ thuật chưa được phát triển do di sản của thực dân để lại, Việt Nam vẫn từng bước hồi sinh sản xuất nông nghiệp và bảo đảm cung ứng lương thực cho cả nước.
Từ năm 1945 đến 1954, dù còn trong chiến tranh, nhưng đất nước đã có những dấu hiệu khởi sắc đáng ghi nhận. Lương thực dần trở nên tự chủ, đủ phục vụ cho quân đội, nhân dân và đóng góp không nhỏ vào chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.
Giai đoạn 1954 – 1975 đánh dấu sự tăng tốc của sản xuất nông nghiệp. Với khẩu hiệu “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, phong trào xây dựng các “cánh đồng 5 tấn” được phát động rộng rãi. Đây chính là thời điểm khoa học công nghệ bắt đầu được ứng dụng sâu rộng trong nông nghiệp. Các tiến bộ về chọn tạo giống lúa năng suất cao, kỹ thuật chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, trồng rừng lâm nghiệp và nghiên cứu tài nguyên – môi trường đã từng bước được triển khai thực tiễn, cải thiện năng suất và chất lượng nông sản đáng kể.
Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh kéo lưới cùng ngư dân Thanh Hóa là biểu tượng cho tinh thần phát triển nông thôn gắn liền với khoa học kỹ thuật, từ đó hình thành các hợp tác xã tiên phong trong khai thác và đánh bắt xa bờ, đặt nền móng công nghệ cho ngành thủy sản hiện đại ngày nay.
Từ năm 1976 đến 1989 là giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Với những chính sách mang tính cải cách như Chỉ thị 100 năm 1981 và Nghị quyết “Khoán 10” năm 1988, nông nghiệp chính thức bước sang giai đoạn khoán đến hộ nông dân – chuyển giao quyền chủ động trong sản xuất. Đây là bước ngoặt vàng giúp gia tăng sản lượng và cải thiện thu nhập cho người dân. Đồng thời, việc nghiên cứu và ứng dụng nhiều giống cây trồng, giống vật nuôi mới, chất lượng cao đã đóng góp lớn vào sự phát triển bền vững của hệ sinh thái nông nghiệp.
Đặc biệt, ngành thủy sản bắt đầu chuyển sang hướng chế biến và xuất khẩu, mở rộng các mô hình nuôi biển công nghệ cao. Điều này mở ra cánh cửa hội nhập thị trường toàn cầu cho ngành nông nghiệp nước nhà.
Sau công cuộc đổi mới, nền nông nghiệp Việt Nam tiếp tục ghi nhận những bước đột phá. Đến năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 8,13 triệu tấn gạo và tăng lên 9,15 triệu tấn năm 2024 – minh chứng cho chất lượng và uy tín của gạo Việt trên thị trường quốc tế. Không chỉ đảm bảo an ninh lương thực trong nước, hạt gạo Việt còn giúp hàng triệu nông dân đạt mức lợi nhuận ổn định trên 30%.
Nhìn lại 80 năm phát triển nông nghiệp, có thể thấy dấu ấn sâu đậm của khoa học công nghệ trong mọi lĩnh vực – từ chọn tạo giống cây trồng, vật nuôi, kỹ thuật canh tác hữu cơ, ứng dụng phân bón sinh học cho đến công nghệ xử lý môi trường và quản lý tài nguyên đất. Mỗi bước tiến đều dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại kết hợp với sự đổi mới tư duy sản xuất của người nông dân.
Sự phát triển vượt bậc của ngành nông nghiệp đã khẳng định rằng, dù khởi đầu từ một nền kinh tế nông nghiệp phụ thuộc, thiếu hụt đủ bề, Việt Nam giờ đây không chỉ đủ ăn, đủ mặc mà còn vươn mình trở thành quốc gia có vị thế cao trên bản đồ nông sản thế giới.
Kết luận, cây trồng, đặc biệt là cây lương thực, cây ăn quả và hoa cảnh, không đơn thuần là sản phẩm của đất và nước, mà là kết quả kết tinh của khoa học công nghệ, chính sách đổi mới và tinh thần lao động của hàng triệu nông dân Việt Nam. Bài học về vai trò của ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp là nền tảng cốt lõi để phát triển một nền nông nghiệp hiện đại, xanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.
