Cây thuốc dòi, hay còn được biết đến với tên gọi cây bọ mắm, là một loại dược liệu phổ biến trong y học dân gian. Cây này được sử dụng rộng rãi để điều trị nhiều loại bệnh, bao gồm chữa ho, hỗ trợ trong việc điều trị lao và xử lý các vấn đề da như mụn nhọt. Cùng tìm hiểu thêm về đặc điểm, công dụng và một số lưu ý khi sử dụng cây thuốc dòi qua bài viết dưới đây của Cây cảnh 365 nhé!
Đặc điểm của cây thuốc dòi
Cây thuốc dòi, còn được gọi là thuốc Giòi, Bọ mắm, Đại kích biển và tên khoa học Pouzolzia zeylanica (L.) Benn., thuộc họ Tầm ma hoặc Tầm gai (Urticaceae). Tên thuốc dòi xuất phát từ việc sử dụng cây này để tiêu diệt dòi bọ trong mắm. Đây là một loại cây thân thảo nhỏ, sống thành bụi, với chiều cao khoảng 15 – 20cm. Thân cây có màu tím, lá có màu tím, và trên thân cây cũng có lông và cành mềm. Thân rễ mang mấu, cành thường ngắn và có lông cứng.
Lá của cây mọc đơn lẻ, hiếm khi đối xứng. Kích thước lá dao động từ 4 đến 9cm chiều dài và từ 1,5 đến 2,5cm chiều rộng, có lá kèm hình mác và hẹp. Cả hai mặt lá và các gân lá đều có lông cứng đặc biệt, đặc biệt ở mặt dưới của lá. Có tổng cộng 3 gân lá rõ ràng bắt nguồn từ cuống lá. Cuống lá có độ dài khoảng 5mm và có lông màu trắng.
Cụm hoa của cây thuốc thường bao gồm cả hoa đực và hoa cái, chúng mọc thành xim co ở kẽ lá. Hoa cái mang bầu nhụy có hình dạng elip hoặc hình thoi, với đường kính từ 0,8 đến 1mm. Quả của cây có đường kính từ 1,5 đến 1,8mm, bao phủ bởi lông, có 9 đường gân hoặc 4 cạnh. Đỉnh của quả có 2 nhánh giống như 2 chiếc răng nhọn.
Màu sắc của quả có thể là trắng, sáng, vàng tối hoặc màu nâu sáng, hình dạng trứng. Cây thuốc dòi thường ra hoa vào khoảng tháng 7 đến 8, và có quả từ tháng 8 đến 10. Thân cây, nhựa cây, hoa và lá của cây thuốc thường được sử dụng làm dược liệu. Thu hoạch dược liệu từ cây có thể được thực hiện quanh năm.
Cây thuốc dòi thích ẩm ướt, có độ chịu bóng, và thường mọc xen kẽ với các cây khác trong vườn, ven đường, và trong nương rẫy. Loài cây này phổ biến ở nhiều quốc gia nhiệt đới như Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Ấn Độ, Thái Lan,… Cây thuốc thường được tìm thấy rải rác khắp các vùng đồng bằng, trung du và vùng núi.
Công dụng của cây thuốc dòi
Theo y học cổ truyền, cây thuốc này có vị ngọt, tính mát và được sử dụng trong các trường hợp sau:
- Điều trị các vấn đề về hô hấp, tai mũi họng như ho, ho dai dẳng, ho có đờm, viêm mũi, đau họng.
- Thanh nhiệt giải độc và trị mụn nhọt.
- Chữa các trường hợp bị viêm và thông tắc tia sữa.
Ngoài ra, cây thuốc còn có tác dụng thông tiểu và tiêu vết bầm. Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng cây thuốc dòi để chữa bệnh:
- Bài thuốc chữa ho đau họng: Sử dụng 10-20g cây thuốc dòi khô, sắc với nước uống hàng ngày cho đến khi triệu chứng giảm.
- Bài thuốc chữa ho lao: Sử dụng nhựa cây thuốc kết hợp với mật ong, chưng cách thuỷ, sau đó lấy nước uống 2-3 lần mỗi ngày. Sử dụng đều đặn sẽ giúp cải thiện bệnh tình.
- Bài thuốc giúp thanh nhiệt giải độc: Sử dụng 10-20g cây thuốc nấu thành nước uống. Kết hợp với râu ngô, bông mã đề hoặc bạch mao căn sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn.
- Bài thuốc chữa viêm sưng vú và mụn nhọt: Dùng cây thuốc dòi nghiền nhuyễn và đắp trực tiếp lên vùng điều trị. Triệu chứng sẽ giảm nhanh chóng.
Những lưu ý khi sử dụng cây thuốc dòi
Đối với việc uống lá thuốc dòi, nhiều người thắc mắc về liều lượng tối ưu. Tuy nhiên, cần nhớ rằng không chỉ riêng cây thuốc dòi, mà trong việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đều cần tuân theo liều lượng và cách dùng hợp lý. Sử dụng quá nhiều dược liệu có thể gây tác dụng phụ đối với người bệnh.
Đối với cây thuốc này, khuyến cáo liều dùng trung bình hàng ngày là khoảng 10 đến 20g. Tuy nhiên, việc tăng giảm liều lượng cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng người bệnh cụ thể. Dưới đây là những lưu ý quan trọng khi sử dụng cây thuốc dòi để điều trị bệnh:
- Luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng dược liệu. Tự ý sử dụng có thể gây hại cho sức khỏe.
- Tránh lạm dụng thuốc với mục đích giải nhiệt hoặc lợi tiểu, vì điều này có thể dẫn đến mất nước và rối loạn cân bằng điện giải.
- Phụ nữ mang thai không nên sử dụng cây thuốc dòi, vì có thể gây nguy hiểm đến thai nhi và gây sảy thai.
- Cần thận trọng khi sử dụng cây thuốc dòi đối với bệnh nhân bị huyết áp cao, tiểu đường hoặc các vấn đề sức khỏe khác.
- Trước khi sử dụng, hãy làm sạch dược liệu để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Tóm lại, cây thuốc dòi là một vị dược liệu tương đối tốt cho sức khỏe. Việc sử dụng cây thuốc này làm phương thuốc trị bệnh không quá khó thực hiện. Tuy nhiên, vì là thuốc chữa bệnh nên cần được sử dụng đúng liều lượng, đúng phương thức và đúng mục đích.
Hãy liên hệ với các bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cụ thể về cách dùng cây thuốc này phù hợp, tránh gây ra những tác dụng phụ. Mời các bạn tham khảo thêm các bài viết về cây thuốc của Cây cảnh 365 tại đây.