Tiêu đề: Mô Hình Trồng Cà Phê Thông Minh: Giải Pháp Bền Vững Cho Cây Cảnh Nông Nghiệp Trước Biến Đổi Khí Hậu
Mô hình canh tác cà phê thông minh đang được ứng dụng rộng rãi tại khu vực Tây Nguyên, mang lại hiệu quả vượt trội trong việc cải thiện năng suất, chất lượng và bảo vệ môi trường. Đây là giải pháp hữu hiệu giúp người dân trồng cà phê và các loại cây lâu năm nâng cao hiệu quả sản xuất, thích ứng với những thay đổi bất thường của thời tiết và khí hậu hiện nay.
Trong giai đoạn 2023–2025, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên phối hợp cùng Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền triển khai mô hình cà phê thông minh tại nhiều tỉnh trong khu vực. Mô hình này sử dụng phương pháp bón phân hữu cơ kết hợp với cân bằng đất, cùng công thức bón phân được xây dựng dựa trên độ phì của đất từng vùng. Nhờ đó, cây cà phê sinh trưởng khỏe mạnh, phát triển ổn định và có khả năng thích ứng cao trước biến đổi khí hậu.
Một điểm nhấn của mô hình là việc sử dụng chế phẩm sinh học BioSpring, giúp cây cà phê tăng sức đề kháng với sâu bệnh, giảm tỷ lệ rụng quả từ 7–15%, đồng thời nâng cao năng suất từ 9–16% so với phương pháp truyền thống. Hạt cà phê thu hoạch được đánh giá to, đều và có chất lượng vượt trội hơn hẳn.
Không chỉ đem lại hiệu quả sinh trưởng, mô hình còn tác động tích cực đến thu nhập của người nông dân. Với năng suất và chất lượng vượt trội, mô hình cà phê thông minh giúp tăng lợi nhuận từ 16–23% mà không làm phát sinh thêm chi phí sản xuất. Điều này thể hiện tính bền vững và khả năng áp dụng thực tiễn cao đối với các vườn cây lâu năm như cà phê, hồ tiêu hay cây ăn trái trong việc chuyển đổi sang phương pháp canh tác mới.
Ông Lương Văn Sức – một nông dân tại xã Ia Phí, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai đã cùng 1,5 ha vườn cà phê của mình tham gia mô hình này, chia sẻ: trước đây gia đình ông sử dụng phương pháp truyền thống, bón nhiều loại phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, khiến đất bạc màu, cây còi cọc và năng suất suy giảm nghiêm trọng. Tuy nhiên, kể từ khi áp dụng mô hình mới, vườn cà phê của gia đình ông phát triển xanh tốt, quả to và đồng đều, chất lượng rõ rệt được cải thiện.
Không chỉ dừng lại ở hiệu quả kinh tế, ông Sức còn ấp ủ kế hoạch mở rộng mô hình trong thời gian tới, áp dụng những tiến bộ kỹ thuật để nâng cao nền nông nghiệp chất lượng cao và phát triển bền vững.
Tại cùng khu vực, mặc dù chưa tham gia chính thức mô hình cà phê thông minh, ông Nguyễn Văn Tuyến, chủ vườn cà phê rộng hơn 2 ha ở xã Ia Phí, cũng từng bước chuyển hướng sang hình thức canh tác hiện đại. Gia đình ông chú trọng cải tạo đất để kích thích hệ sinh vật có lợi, tăng khả năng giữ nước tự nhiên và tạo độ tơi xốp cho đất. Song song đó, ông ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ và tính toán kỹ lưỡng lượng bón để đạt hiệu suất tối ưu mà không gây lãng phí.
Mô hình cà phê thông minh không chỉ là hướng đi đúng đắn trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, mà còn góp phần định hình phong cách canh tác nông nghiệp an toàn, chất lượng và mang đậm yếu tố sinh thái. Đây là bài học quý giá không chỉ cho ngành trồng cà phê mà còn cho nhiều hình thức trồng cây cảnh và cây lâu năm khác trong xu hướng nông nghiệp tuần hoàn và thân thiện với môi trường hiện nay.
