Tiêu đề: Nông Nghiệp Tuần Hoàn – Giải Pháp Bền Vững Cải Tạo Đất và Tái Sinh Tài Nguyên Nông Trại
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) – nơi được mệnh danh là vựa lúa, trái cây và thủy sản lớn nhất cả nước – đang đối mặt với bài toán nan giải về suy thoái tài nguyên đất. Việc canh tác thâm canh kéo dài, phụ thuộc vào phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật khiến đất ngày càng bạc màu, chai cứng, độ pH suy giảm và hệ vi sinh vật bị tổn thương nghiêm trọng. Giữa thực trạng ấy, nông nghiệp tuần hoàn nổi lên như chìa khóa then chốt, không chỉ giúp cải tạo đất mà còn tái tạo hệ sinh thái bền vững cho nông trại.
Nông nghiệp tuần hoàn – Từ mô hình VAC đến hệ sinh thái nông nghiệp thông minh
Theo PGS.TS Nguyễn Khởi Nghĩa – Phó Trưởng khoa Khoa học đất, Trường Nông nghiệp – Đại học Cần Thơ, nông nghiệp tuần hoàn không phải là khái niệm xa lạ. Thực chất, nó là sự tiếp nối và nâng tầm các mô hình truyền thống (như mô hình vườn – ao – chuồng – VAC) bằng các ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại, tạo nên chuỗi giá trị khép kín, hiệu quả và thân thiện với môi trường.
Không giống cách làm nông nghiệp truyền thống, nông nghiệp tuần hoàn đề cao việc tận dụng triệt để mọi dòng năng lượng và vật chất trong nông trại. Từ sản phẩm chính, phụ phẩm cho đến chất thải, tất cả đều có thể được xử lý, tái sử dụng để tạo ra giá trị mới. Không còn khái niệm “rác thải nông nghiệp” – mọi thứ đều được coi là nguồn tài nguyên quý giá.
Một ví dụ điển hình là rơm rạ sau thu hoạch. Thay vì đốt bỏ gây ô nhiễm không khí và lãng phí hữu cơ, nông dân hoàn toàn có thể thu gom, xử lý bằng phương pháp sinh học để làm phân hữu cơ trả lại cho đất – góp phần cải tạo đất và giảm phát thải khí nhà kính. Tương tự, vỏ trấu, thân – lá cây, phân gia súc, nước tiểu gia cầm… nếu được xử lý đúng cách sẽ đóng vai trò như “kho dinh dưỡng tự nhiên” nuôi sống đất và cây trồng.
Cải tạo đất – Bắt đầu từ chính đồng ruộng
Chất hữu cơ và vi sinh vật đất là hai yếu tố không thể thiếu để phục hồi hệ sinh thái đất. Việc đưa trở lại các phụ phẩm sau ủ hoai hoặc xử lý vi sinh giúp bổ sung carbon hữu cơ – yếu tố nền tảng nuôi dưỡng các sinh vật trong đất.
Đất sau khi được bón hữu cơ sẽ cải thiện rõ rệt về độ tơi xốp, khả năng giữ nước, giữ phân và nâng cao sức sống sinh học. Các vi sinh vật bản địa trong đất sẽ hoạt động hiệu quả hơn – từ việc phân giải chất hữu cơ, cố định đạm đến hòa tan lân khó tiêu – qua đó giúp cây trồng phát triển bền vững mà không cần phụ thuộc nhiều vào phân hóa học hay thuốc trừ sâu.
Lợi ích kép: phục hồi đất và giảm chi phí canh tác
Một khi hệ sinh học đất được phục hồi, đồng nghĩa với việc giúp nông dân giảm mạnh chi phí đầu vào. Phân bón hữu cơ tự chế và thuốc sinh học từ chế phẩm địa phương không chỉ tiết kiệm mà còn bảo vệ môi trường. Đó là một bước đi bền vững, không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn gìn giữ tài nguyên lâu dài cho thế hệ sau.
Nông nghiệp tuần hoàn đang từng bước khẳng định là hướng đi đúng đắn cho canh tác bền vững tại ĐBSCL. Không chỉ dừng lại ở cải tạo đất, phương pháp này còn là giải pháp toàn diện về kinh tế, môi trường và an sinh nông thôn. Với tầm nhìn chiến lược, việc áp dụng mô hình tuần hoàn trong nông nghiệp nói chung và trong phát triển cây cảnh, nông trại xanh nói riêng là xu thế khó đảo ngược trong thời đại nông nghiệp phục hồi.
