Tiêu đề:

Giải Pháp Canh Tác Bền Vững Nâng Tầm Tỏi Lý Sơn – Hướng Đi Mới Cho Nông Nghiệp Sạch

Tỏi Lý Sơn – hay còn được mệnh danh là “vàng trắng” của Quảng Ngãi – từ lâu đã trở thành biểu tượng nông sản đặc trưng của địa phương và là đặc sản nổi tiếng khắp cả nước. Tuy nhiên, phương thức canh tác truyền thống với lớp đất đỏ bazan kết hợp cát san hô đang đặt ra nhiều thách thức về môi trường, kinh tế và sự bền vững của sinh kế nông dân nơi đây.

Trong nhiều năm qua, người dân Lý Sơn vẫn chủ yếu canh tác tỏi theo phương pháp truyền thống – thay đất đỏ bazan và cát san hô theo từng vụ – không chỉ làm tăng chi phí mà còn góp phần làm suy kiệt nguồn tài nguyên cát tự nhiên. Thêm vào đó, việc chỉ xuất khẩu tỏi dưới dạng sản phẩm thô, không qua chế biến hay bảo quản, khiến giá trị kinh tế của loại nông sản quý này liên tục sụt giảm. Được mùa thì mất giá, sản phẩm nhanh hỏng sau thu hoạch khiến cho đầu ra càng bấp bênh hơn trong bối cảnh quỹ đất sản xuất ngày càng bị thu hẹp bởi quá trình đô thị hóa và phát triển du lịch.

Nhằm thích ứng với tình hình mới và nâng cao giá trị nông sản địa phương, từ năm 2021, tỉnh Quảng Ngãi đã triển khai đề tài “Nghiên cứu ứng dụng đồng bộ các giải pháp khoa học và công nghệ phục vụ sản xuất, bảo quản và chế biến tỏi Lý Sơn bền vững theo chuỗi giá trị”. Đây là một đề tài cấp quốc gia, do Công ty TNHH Khoa học và công nghệ Nông Tín chủ trì, phối hợp cùng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Duyên hải Nam Trung Bộ, Viện Nghiên cứu Rau quả và Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Lý Sơn thực hiện.

Tâm điểm của nghiên cứu chính là cải tiến phương pháp canh tác tỏi theo hướng bền vững và thân thiện môi trường. Thay vì thay đất như trước, các nhà khoa học đã hướng dẫn nông dân giữ lại lớp cát san hô cũ, sau đó xới trộn với đất thịt bazan ở độ sâu khoảng 20cm để tạo thành hỗn hợp đất cát pha tơi xốp. Đây là giải pháp giúp rễ tỏi phát triển tốt hơn, ăn sâu hơn vào đất, tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng và giữ ẩm, hạn chế đổ ngã khi gặp gió bão, từ đó nâng cao sức khỏe cây trồng và giảm thiểu sâu bệnh.

Kết quả thực nghiệm cho thấy, năng suất tỏi trong mô hình cải tiến đạt 6,34 tấn/ha, cao hơn gần 50% so với mô hình canh tác truyền thống chỉ đạt 4,23 tấn/ha. Dù chi phí ban đầu có tăng do sử dụng nhiều phân hữu cơ hơn, nhưng hiệu quả kinh tế tổng thể lại vượt trội, cho thấy tiềm năng lớn trong việc mở rộng và ứng dụng mô hình này trên diện rộng.

Không dừng lại ở canh tác, nghiên cứu còn tập trung xây dựng chuỗi giá trị khép kín bao gồm bảo quản, chế biến và thương mại hóa sản phẩm. Điều này mở ra cơ hội phát triển tỏi Lý Sơn theo hướng sản phẩm nông nghiệp sạch, tiêu chuẩn cao, phù hợp với định hướng phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu hiện nay.

Tỏi Lý Sơn khi được sản xuất theo mô hình hữu cơ và đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng sẽ là nguyên liệu lý tưởng cho các sản phẩm chế biến sâu như tỏi đen, tinh dầu tỏi, hoặc thực phẩm chức năng, từ đó vừa đáp ứng nhu cầu trong nước, vừa hướng đến xuất khẩu và nâng cao hình ảnh nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Sự chuyển mình trong phương thức sản xuất và tư duy nông nghiệp cho thấy Lý Sơn đang dần tiến đến một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường – một mô hình đáng học hỏi cho các địa phương khác trong cả nước.